อาชีพชาวนาเป็นหนึ่งในอาชีพเก่าแก่และมีความสำคัญมากที่สุดของคนไทย เพราะได้หล่อเลี้ยงประชากรส่วนใหญ่มาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ชาวนาคนไทยต้องเผชิญกับความยากลำบากและอุปสรรคมากมายในการประกอบอาชีพนี้
ชีวิตชาวนาที่ทุกข์ยาก
ชาวนาส่วนใหญ่ในประเทศไทยมีฐานะยากจน เมื่อเริ่มต้นฤดูกาลผลิตใหม่ พวกเขาต้องกู้หนี้เพื่อซื้อปุ๋ยและพันธุ์พืช ถ้าหากประสบปัญหาจากภัยธรรมชาติเช่น ภัยแล้ง น้ำท่วม หรือศัตรูพืชระบาด ผลผลิตก็อาจสูญเสียไปเป็นจำนวนมาก ทำให้พวกเขาไม่มีรายได้เพียงพอสำหรับใช้หนี้และค่าครองชีพประจำปี จึงต้องก่อหนี้สินเพิ่มขึ้นทุกปี
นอกจากนั้น ชาวนายังต้องเผชิญกับปัญหาราคาผลผลิตตกต่ำ ถูกเอารัดเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลาง รวมทั้งมีต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้นจากราคาปุ๋ย ยาฆ่าแมลง และค่าจ้างแรงงานที่ปรับตัวเพิ่มขึ้น ทำให้รายได้หลังหักค่าใช้จ่ายแล้วมีเหลือน้อยมาก บางรายอาจไม่พอใช้จ่ายในรอบปีก็มี
ชีวิตการทำงานของชาวนาเต็มไปด้วยความยากลำบาก เริ่มตั้งแต่การเตรียมดิน การปลูก การบำรุงรักษา จนถึงการเก็บเกี่ยวผลผลิต ล้วนต้องใช้แรงงานจากสมาชิกในครัวเรือนทั้งหมด ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุ ทุกคนต้องทำงานอย่างหนักภายใต้สภาพดินฟ้าอากาศที่ร้อนอบอ้าว เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวก็ต้องรีบทำงานตากแดด เพื่อให้ทันการค้าขายและไม่ให้ผลผลิตเสียหาย
สิ่งที่น่าเศร้ามากสำหรับคนไทยคือ ลูกหลานชาวนาส่วนใหญ่ต้องออกจากระบบการศึกษาเพื่อมาทำงานช่วยผู้ปกครองหารายได้ ทำให้พวกเขาขาดโอกาสในการศึกษาต่อและพัฒนาตนเองเพื่ออนาคตที่ดีกว่า ผู้ปกครองจึงต้องทนทำงานหนักไปจนวันสุดท้ายของชีวิต
ข้อดีของการประกอบอาชีพชาวนา
1. เป็นอาชีพที่มีความมั่นคงและยั่งยืน เนื่องจากมนุษย์ต้องบริโภคข้าวเป็นอาหารหลักตลอด
2. เป็นอาชีพที่สามารถพึ่งพาตนเองได้ โดยผลิตอาหารบริโภคเองได้จากการทำนา
3. ได้ใกล้ชิดธรรมชาติ ทำงานในบรรยากาศร่มรื่น ไม่มีมลพิษ
4. เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าที่สืบทอดมาแต่บรรพบุรุษ
5. สามารถทำงานอยู่กับครอบครัวได้ ลดปัญหาการแตกแยกของครอบครัว
6. เป็นอาชีพที่ไม่ต้องใช้เงินลงทุนจำนวนมาก เหมาะกับคนมีรายได้น้อย
ข้อเสียของการประกอบอาชีพชาวนา
1. รายได้ไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับปัจจัยภายนอกเช่น สภาพดินฟ้าอากาศ ราคาข้าว ต้นทุนการผลิต
2. ต้องทำงานหนัก ทั้งการเตรียมดิน การปลูก การบำรุงรักษา การเก็บเกี่ยว เป็นงานที่ต้องใช้แรงกายมาก
3. มีความเสี่ยงจากปัจจัยต่างๆ เช่น ภัยแล้ง อุทกภัย โรคแมลงระบาด ทำให้ผลผลิตเสียหาย
4. ขาดโอกาสทางการศึกษา เนื่องจากครอบครัวมีรายได้น้อย บุตรหลานต้องช่วยงานผู้ปกครอง
5. ไม่ได้รับความสนใจจากรัฐบาลในการพัฒนามากนัก เนื่องจากไม่ทันสมัย ไม่ก้าวหน้า
6. มองว่าเป็นอาชีพต่ำต้อย คนรุ่นใหม่ไม่นิยมสานต่อ เนื่องจากได้รับรายได้น้อย
ทางออกสำหรับชาวนา
เมื่อเห็นถึงความยากแค้นและความทุกข์ยากของชาวนาคนไทยแล้ว จึงเป็นหน้าที่ของทุกภาคส่วนในการร่วมมือกันช่วยเหลือและพัฒนาอาชีพนี้ให้มีความมั่นคงและยั่งยืนมากขึ้น
ภาครัฐต้องให้ความสำคัญกับนโยบายเกษตรกรรมอย่างจริงจัง โดยจัดสรรงบประมาณสนับสนุนด้านเทคโนโลยีการเกษตร การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานในชนบท และช่วยบรรเทาความเดือดร้อนจากปัญหาต่างๆ เช่น น้ำท่วม ภัยแล้ง ราคาผลผลิตตกต่ำ
ภาคเอกชนสามารถมีบทบาทช่วยเหลือด้วยการรับซื้อผลผลิตจากชาวนาโดยตรงและจ่ายในราคาที่เป็นธรรม รวมถึงการส่งเสริมการแปรรูปสินค้าเกษตรเพื่อเพิ่มมูลค่า
ตัวชาวนาเองก็ต้องร่วมแรงร่วมใจกันปรับเปลี่ยนแนวคิดและวิธีการผลิตให้ทันสมัยมากขึ้น พัฒนาการรวมกลุ่มสร้างอำนาจต่อรองในการซื้อขายผลผลิต รวมทั้งปลูกฝังให้ลูกหลานเห็นความสำคัญและเกียรติยศในอาชีพนี้ เพื่อสืบสานต่อรุ่นต่อรุ่นไป
หากทุกภาคส่วนเข้าใจและตระหนักถึงความสำคัญของเกษตรกรที่เปรียบเสมือน “ผู้ให้กำเนิดแหล่งอาหารของโลก” จนร่วมมือร่วมใจกันแก้ไขปัญหาอย่างจริงจัง เราก็จะสามารถก้าวผ่านอุปสรรคและความยากลำบากต่างๆไปสู่การสร้างความมั่นคงและยั่งยืนให้กับอาชีพเกษตรกรรมที่สำคัญยิ่งได้ในที่สุด ซึ่งจะทำให้ชาวนาไทยสามารถมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น และประเทศชาติยังคงมีอาชีพหลักที่เป็นรากฐานการดำรงชีพของคนส่วนใหญ่อย่างมั่นคง
สรุปข้อดีข้อเสียของชาวนา
ชาวนาคือผู้ให้กำเนิดแหล่งอาหารที่สำคัญที่สุดของโลก ถึงแม้จะเป็นอาชีพที่มีความยากลำบากและผ่านปัญหาอุปสรรคมามากมาย แต่ก็เป็นอาชีพที่มีเกียรติและคุณค่าทางจิตใจ เราควรช่วยกันธำรงรักษาไว้ให้ยั่งยืน โดยทุกภาคส่วนต้องร่วมมือกัน ทั้งภาครัฐ เอกชน และชาวนาเอง ในการพัฒนาคุณภาพชีวิตและศักยภาพการผลิต เพื่ออนาคตที่มั่นคงของอาชีพเกษตรกรรมใหญ่ที่สุดของไทย
โอกาสในการเปิดมุมมองใหม่กับ PartTimeTH จะพาคุณสำรวจอาชีพเสริมและแหล่งรายได้ที่หลายคนอาจมองข้ามแล้วพบกันในบทความถัดไป ติดตามประกาศรับสมัครงานเพิ่มเติมได้ที่ Facebook หางาน Part Time งานพิเศษ ทำที่บ้าน เสาร์ อาทิตย์