อาชีพนักเดินเรือ หรือ พาณิชย์นาวี เป็นหนึ่งในอาชีพที่มีบทบาทสำคัญในอุตสาหกรรมการคมนาคมทางทะเล โดยมีหน้าที่รับผิดชอบในการนำเรือและควบคุมการเดินเรือ ตลอดจนการจัดการกับกิจการต่างๆ บนเรือให้ดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย
ลักษณะงานที่นักเดินเรือต้องรับผิดชอบ
นักเดินเรือมีหน้าที่หลักในการช่วยเหลือผู้บังคับการเรือ ดูแลและควบคุมการใช้เครื่องมือ อุปกรณ์ และเทคโนโลยีช่วยเดินเรือต่างๆ อาทิ เรดาร์ เข็มทิศ แผนที่ เป็นต้น นอกจากนี้ ยังต้องรับผิดชอบในการจัดระเบียบ และวิธีการใช้อุปกรณ์สื่อสารทุกประเภท ตลอดจนดูแลเรื่องความปลอดภัยและควบคุมลูกเรือ
ลักษณะของงานที่ทำ
ผู้ประกอบอาชีพนี้มีลักษณะของงานที่ทำ ดังนี้
1. จัดระบบงานและควบคุมบังคับบัญชาคนประจำเรือและกิจการในเรือให้เกิดความปลอดภัย รวมถึงการรักษาระเบียบวินัยและความสงบเรียบร้อยภายในเรือ
2. เป็นหัวหน้ารับผิดชอบในการปฏิบัติหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย
3. ดูแลตรวจตราและเตรียมความพร้อมของเรือ
4. จัดแบ่งและมอบหมายหน้าที่ให้แก่ลูกเรือประจำเรือให้เหมาะสม และเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
5. รับผิดชอบในการดูแลด้านการเงิน สวัสดิการ และอื่นๆ ตลอดจนความเป็นอยู่ ขวัญและกำลังใจของลูกเรือประจำเรือ
6. ดูแลการเก็บเอกสาร หนังสือสำคัญตามบทของกฎหมาย
คุณสมบัติที่จำเป็นของนักเดินเรือ
ผู้ที่จะประกอบอาชีพนี้จะต้องสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีสาขาวิทยาการเดินเรือ และได้รับใบอนุญาตเป็นผู้ทำการในเรือระดับต้นหน จากกรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชย์นาวี นอกจากนี้ ต้องมีคุณสมบัติด้านร่างกาย จิตใจ และทักษะอื่นๆ อาทิ ความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษ ความอดทน มีภาวะผู้นำ และสามารถแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ดี
สภาพการจ้างงานและโอกาสความก้าวหน้า
นักเดินเรือสามารถทำงานในหน่วยงานภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ และบริษัทเอกชนที่ดำเนินธุรกิจด้านเรือเดินทะเล โดยจะได้รับเงินเดือนและสวัสดิการที่ดี เช่น ค่ารักษาพยาบาล เงินสะสม เงินช่วยเหลือ และเครื่องมือเครื่องใช้สำหรับการทำงาน เป็นต้น สำหรับโอกาสในการมีงานทำนั้น มีความต้องการบุคลากรค่อนข้างสูง เนื่องจากอายุงานของนักเดินเรือค่อนข้างสั้น และยังมีโอกาสเติบโตในสายอาชีพ โดยสามารถเลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็นกัปตันเรือได้
สภาพการจ้างงานและค่าตอบแทนของนักเดินเรือ
อาชีพนักเดินเรือเป็นที่ต้องการในตลาดแรงงานปัจจุบัน เนื่องจากขาดแคลนบุคลากรที่มีคุณสมบัติเหมาะสม ผู้ประกอบอาชีพนี้จะต้องมีคุณวุฒิการศึกษาระดับปริญญาตรีสาขาวิทยาการเดินเรือ และได้รับใบอนุญาตเป็นผู้ทำการในเรือระดับกัปตันจากกรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชย์นาวี
นักเดินเรือสามารถปฏิบัติงานในหน่วยงานภาครัฐ เช่น กรมการขนส่งทางน้ำ, รัฐวิสาหกิจ เช่น การท่าเรือแห่งประเทศไทย หรือในบริษัทเอกชนที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวกับการเดินเรือ โดยจะได้รับค่าตอบแทนในรูปของเงินเดือน
ในภาคเอกชน อัตราเงินเดือนของนักเดินเรือจะแตกต่างกันตามระดับประสบการณ์ ความสามารถ และความชำนาญงาน นอกจากเงินเดือนแล้ว พวกเขายังอาจได้รับค่าตอบแทนพิเศษอื่นๆ เช่น ค่ารักษาพยาบาล เงินสะสม เงินช่วยเหลือ สวัสดิการ เงินโบนัส และอุปกรณ์เครื่องมือในการทำงาน
อย่างไรก็ตาม การปฏิบัติงานของนักเดินเรือจำเป็นต้องทำงานอยู่บนเรือเป็นระยะเวลานาน และมีเวลาทำงานที่ไม่แน่นอน ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อชีวิตส่วนตัวและครอบครัว ดังนั้น ผู้ที่สนใจในอาชีพนี้ควรพิจารณาถึงข้อดีและข้อจำกัดอย่างรอบคอบ เพื่อให้การตัดสินใจเข้าสู่อาชีพนี้เป็นไปอย่างเหมาะสม
ความท้าทายในอาชีพนักเดินเรือ
อย่างไรก็ตาม อาชีพนักเดินเรือก็มีความท้าทายที่ค่อนข้างสูง เนื่องจากต้องทำงานในสภาพแวดล้อมที่มีความเสี่ยงอันตราย อาทิ อุบัติเหตุบนเรือ และต้องอยู่ห่างไกลจากครอบครัวเป็นเวลานาน ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของผู้ประกอบอาชีพ ดังนั้น ผู้ที่สนใจจะต้องพิจารณาและเตรียมพร้อมเป็นอย่างดีก่อนเข้าสู่อาชีพนี้
อาชีพนักเดินเรือจึงเป็นอาชีพที่มีค่าตอบแทนและโอกาสความก้าวหน้าที่น่าสนใจ แต่ต้องเผชิญกับความท้าทายและความเสี่ยงภัยที่ค่อนข้างสูง ดังนั้น ผู้สนใจจึงควรประเมินตนเองและพร้อมรับมือกับสภาพแวดล้อมการทำงานที่ไม่เหมือนกับอาชีพอื่นๆ ก่อนตัดสินใจเลือกเส้นทางอาชีพนี้
โอกาสความก้าวหน้าในอาชีพ
ผู้ที่ประกอบอาชีพนี้เมื่อมีความรู้ ความชำนาญ และมีประสบการณ์ในการทำงานมากขึ้น สามารถไปสอบประกาศนียบัตรผู้ทำการในเรือ เพื่อเลื่อนตำแหน่ง จากกรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชย์นาวี ในตำแหน่งต้นเรือ และเมื่อมีอายุการทำงานมากขึ้น ประมาณ 5 – 10 ปี ก็สามารถไปสอบประกาศนียบัตรผู้ทำการในเรือตำแหน่งกัปตันเรือได้
ตัวอย่างมหาวิทยาลัยและคณะที่เกี่ยวข้อง
1. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาลัยพาณิชยนาวีนานาชาติ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การเดินเรือ
2. มหาวิทยาลัยบูรพา คณะโลจิสติกส์ สาขาวิชาวิทยาการเดินเรือ
3. มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ สาขาวิชาธุรกิจพาณิชยนาวี
นักเดินเรือ มีหน้าที่รับผิดชอบการเดินเรือทะเล เรือขนถ่ายและเรืออื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง (เรือเดินทะเล ประกอบด้วย เรือระหว่างประเทศ เรือขนส่งชายฝั่งและเรือเดินใกล้ฝั่ง) จัดระบบงานและควบคุมบังคับบัญชาคนประจำเรือและกิจการในเรือให้เกิดความปลอดภัย ดูแลตรวจตราและ เตรียมความพร้อมของเรือรวมทั้งดูแลการเก็บเอกสาร หนังสือสำคัญตามบทของกฎหมาย
อัตราเงินเดือน
อาชีพนักเดินเรือ มีรายได้เริ่มต้นอยู่ที่ 40,000 – 80,000 บาท/เดือน และจะเพิ่มขึ้นตามประสบการณ์การทำงานและตำแหน่งของนักเดินเรือ ตำแหน่งที่สูงสุดคือ กัปตันเรือ ซึ่งอาจจะมีรายได้สูงสุดถึง 100,000 – 180,000 บาท/เดือนเลยทีเดียว
เงินเดือนเฉลี่ย 30,000.00
สรุปท้ายบทความ
กิจวัตรและความรู้สึกที่จำเจ นึกภาพง่ายๆ ว่าถ้าคุณต้องทำงานแบบเดิม ๆ ซ้ำ ๆ เป็นเดือน เป็นปี โดยที่ ไม่สามารถออกไปไหนได้ (เพราะรอบข้างของคุณคือทะเล หรือมหาสมุทร) และแรงกดดันจากผู้คน (หน้าเดิมๆ) โดยรอบ ซึ่งถ้าคุณก้าวผ่านมันไปได้ จะทำให้คุณเป็นคนที่แข็งแกร่งขึ้นอย่างมาก
ต้องทำงานร่วมกับคนที่ไม่รู้จัก โดยปกติการพบปะหรือการทำงานร่วมกับคนที่ไม่รู้จัก อาจจะเป็นเรื่องปกติ ของคนที่ทำงานบนบกบ้างก็อาจมีปัญหา หรือการผิดใจกันระหว่าง การทำงาน แต่หลังจากเสร็จงาน ก็แยกย้ายกันกลับบ้าน
แต่สำหรับนักเดินเรือมันไม่ใช่! เพราะต่อให้คุณจะมีปัญหากับเพื่อนร่วมงาน ก็ใช่ว่าจะหลีกหนี ปัญหาไปได้โดยง่าย ในเมื่อพวกคุณต้องอยู่ร่วมกันบนเรือ จนกว่าจะหมดสัญญา ซึ่งทำให้ ต้องมีความอดทน และการปรับตัว เพื่อที่จะ เรียนรู้ในการอยู่ร่วมกับผู้อื่นให้ได้ จุด ๆ นี้ ยังไม่นับรวม กับลูกเรือต่างสัญชาติ ต่างวัฒนธรรม ที่ถ้าเข้ากันได้ ก็ถือว่าคุณได้รับมิตรภาพใหม่
ห่างไกลจากครอบครัว และคนรัก แน่นอนว่าไม่ใช่ทุกคน ที่มองว่าเรื่องนี้เป็นอุปสรรค แต่ก็ต้องบอกว่า นักเดินเรือส่วนหนึ่ง แทบจะมองเรื่องนี้เป็นอันดับต้น ๆ
เพราะต้องเข้าใจว่าการลงเรือบาง Contract ต้องใช้ “เวลาอยู่กลางทะเลเป็นปี” และ ด้วยระยะเวลา ทำให้ความคิดถึง ความห่วงใย ทวีคูณมากขึ้นเรื่อยๆ (โดยนักเดินเรือบางคน จึงเลือกที่จะเดินเรือสายใน มากกว่าสายนอก) จนมีนักเดินเรือหลายๆ คนเคยพูดไว้ว่า “งานนี้เหมาะสำหรับคนที่ยังไม่มีครอบครัว”
ที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ อาจเป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่ง ในสิ่งที่นักเดินเรือทุกคนต้องเผชิญ เพราะไม่ว่าจะเป็นเรื่องดี หรือไม่ดี สถานการณ์ องค์ประกอบ รวมถึง ประสบการณ์ต่างๆ ที่ “ต่างเรือก็ต่างเรื่อง” ซึ่งเราไม่สามารถนำเสนอได้ครบถ้วน
แต่ไม่ว่าจะอย่างไร อาชีพนี้ ก็อาจจะเป็นสายงานเหมาะสมสำหรับใครหลายๆ คน เพื่อเป็น หนึ่งในทางเลือกที่จะก้าวสู่ความสำเร็จ เช่นกัน เพราะไม่ว่าอาชีพไหน ก็ล้วนมีอุปสรรค ในรูปแบบของตัวเองทั้งนั้นอยู่ที่มุมมองของแต่ละคน ว่าจะนำอุปสรรค มาเปลี่ยนเป็น ประสบการณ์ หรือ รอยแผลในใจ
แต่ด้วยเทคโนโลยีที่เข้ามามีบทบาทอย่างมากในทุกภาคอุตสาหกรรมรวมถึง อุตสาหกรรม การขนส่งทางทะเล ที่เข้ามาช่วยเหลือในหลากหลายด้านที่ครอบคลุม ตั้งแต่ ความบันเทิง จนถึงด้านความปลอดภัย รวมทั้งระบบบริหารงานที่พัฒนาขึ้นมา เพื่อผู้ประกอบการเรือโดยเฉพาะ
โดยทางเรา บริษัท ชิพ เอ็กซ์เปิร์ท เทคโนโลยี จำกัด พร้อมให้คำปรึกษาและข้อเสนอ สำหรับผู้ประกอบการเรือทุกท่าน เพื่อเสริมสร้างชีวิตความเป็นอยู่ของบุคลากรของคุณให้ดียิ่งขึ้น และช่วยผลักดันองค์กรของคุณให้ก้าวสู่โลก Digital อย่างสมบูรณ์
โอกาสในการเปิดมุมมองใหม่กับ PartTimeTH จะพาคุณสำรวจอาชีพเสริมและแหล่งรายได้ที่หลายคนอาจมองข้ามแล้วพบกันในบทความถัดไป ติดตามประกาศรับสมัครงานเพิ่มเติมได้ที่ Facebook หางาน Part Time งานพิเศษ ทำที่บ้าน เสาร์ อาทิตย์