ข้าราชการ Vs พนักงานรัฐวิสาหกิจ ต่างกันอย่างไร?
ข้าราชการ
“ข้าราชการ” คือบุคคลที่ได้รับการบรรจุแต่งตั้งให้ปฏิบัติหน้าที่ต่าง ๆ ในองค์กร โดยองค์กรที่บุคคลดังกล่าวปฏิบัติงานอยู่เรียกว่า “ส่วนราชการ” ซึ่งเป็นองค์กรที่ได้รับการกำหนดหน้าที่และความรับผิดชอบตามกฎหมายหรือระเบียบของรัฐ
ข้าราชการ ถือเป็นอาชีพที่มีความมั่นคงมากกว่าอาชีพอื่น ๆ เนื่องจากเป็นการทำงานกับหน่วยงานของรัฐ หากไม่มีการทำผิดวินัยร้ายแรง สามารถรับราชการไปจนถึงเกษียณอายุ อย่างไรก็ตาม ข้าราชการจะไม่ได้รับโบนัสพิเศษเหมือนกับรัฐวิสาหกิจหรือบริษัทเอกชน เนื่องจากเป็นงานบริการประชาชน และไม่มีวัตถุประสงค์ในการแสวงหาผลกำไร แต่ก็มีความมั่นคงเนื่องจากมีการจัดการตามหลักการและมาตรฐานที่เป็นที่ยอมรับในระดับรัฐชั้นโลก
สวัสดิการข้าราชการ
การให้สิทธิและผลประโยชน์ต่าง ๆ แก่ข้าราชการ เป็นเครื่องมือที่สำคัญในการเพิ่มคุณภาพชีวิตและเป็นขวัญกำลังใจในการทำงานของข้าราชการ หนึ่งในสิ่งที่ทำให้สวัสดิการของข้าราชการพิเศษกว่าสวัสดิการของอาชีพอื่น ๆ คือ
- สวัสดิการรักษาพยาบาล : ข้าราชการมีสิทธิได้รับค่ารักษาพยาบาลจากทางราชการสำหรับตนเอง บิดาและมารดา คู่สมรสรวมถึงบุตร โดยสิทธินี้สามารถใช้ได้สำหรับบุตรไม่เกิน 3 คน โดยมีการเรียงลำดับความสำคัญ
- สวัสดิการค่าเล่าเรียนบุตร : ข้าราชการมีสิทธิได้รับสวัสดิการค่าเล่าเรียนของบุตร ที่มีอายุไม่เกิน 25 ปี โดยสามารถเบิกได้ตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาลจนถึงระดับปริญญาตรี สามารถใช้งานได้สูงสุด 3 คน
- กองทุนบำเหน็จบำนาญ : เมื่อครบอายุเกษียณราชการ ข้าราชการจะได้รับเงินบำเหน็จหรือเงินบำนาญ โดยสามารถเลือกได้ว่าจะรับเงินบำเหน็จเป็นเงินก้อนหรือรับเงินบำนาญที่เป็นรายเดือนจนเสียชีวิต และหากเลือกเป็นรับบำนาญจะได้รับสวัสดิการในการรักษาพยาบาลตลอดชีวิตอีกด้วย
พนักงานรัฐวิสาหกิจ
รัฐวิสาหกิจ (State Enterprise) คือหน่วยงานหรือองค์กรที่เป็นส่วนหนึ่งของรัฐ โดยรัฐเป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่ โดยมีการดำเนินกิจการเพื่อการแสวงหาผลกำไรเหมือนกับองค์กรธุรกิจเอกชน ตัวอย่างเช่น การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย การประปานครหลวง สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล การรถไฟแห่งประเทศไทย ธนาคารอาคารสงเคราะห์ และ ปตท. ไปรษณีย์ไทย ซึ่งพนักงานที่ทำงานในรัฐวิสาหกิจเหล่านี้จะถูกเรียกว่า “พนักงานรัฐวิสาหกิจ”
เนื่องจากรัฐวิสาหกิจมีการดำเนินกิจการเพื่อแสวงหาผลกำไรเหมือนกับองค์กรเอกชน จึงทำให้พนักงานรัฐวิสาหกิจมักมีเงินเดือนที่สูงกว่าข้าราชการทั่วไป เนื่องจากการประเมินและตั้งเงินเดือนของพนักงานรัฐวิสาหกิจจะพิจารณาจากภาพรวมของตำแหน่งงานและความรับผิดชอบ รวมถึงผลประกอบการและกำไรขององค์กรในแต่ละปี
นอกจากเงินเดือนที่สูงกว่าแล้ว พนักงานรัฐวิสาหกิจยังมีโอกาสได้รับโบนัสจากผลกำไรขององค์กร โบนัสนี้มีการกำหนดขึ้นอยู่กับผลประกอบการของแต่ละรัฐวิสาหกิจ ซึ่งอาจมากหรือน้อยตามสถานะและสมภาระทางการเงินขององค์กรในแต่ละปี การได้รับโบนัสนี้ยังขึ้นอยู่กับนโยบายและกฎเกณฑ์ขององค์กรเองด้วย ซึ่งบางครั้งอาจมีการจ่ายโบนัสเป็นร้อยละของผลกำไรหรือเป็นจำนวนเงินที่กำหนดไว้ล่วงหน้าในสัญญางานของพนักงาน
สวัสดิการของรัฐวิสาหกิจ
สวัสดิการที่มีในรัฐวิสาหกิจมีลักษณะคล้ายกับของข้าราชการในบางส่วน โดยเฉพาะในเรื่องของสวัสดิการค่ารักษาพยาบาล ที่พนักงานสามารถเบิกได้สำหรับตนเอง คู่สมรส บุตร และบิดามารดา แต่บางรัฐวิสาหกิจอาจมีข้อจำกัดบางอย่าง
สวัสดิการการศึกษาบุตรก็มีความคล้ายคลึงกัน โดยพนักงานในรัฐวิสาหกิจสามารถเบิกค่าเล่าเรียนของบุตรตามนโยบายที่กำหนดไว้ และส่วนใหญ่มีกองทุนสำรองเลี้ยงชีพหรือบำเหน็จเมื่อเกษียณอายุแล้ว ที่เป็นการจ่ายเงินที่สะสมมาตลอดช่วงการทำงาน เพื่อให้พนักงานสามารถใช้ในช่วงเวลาที่ไม่ได้ทำงานอีกต่อไป การจ่ายเงินเหล่านี้จะใช้หลักเดียวกับบริษัทเอกชน โดยจะมีกองทุนสำรองที่จัดเตรียมไว้สำหรับการจ่ายเงินบำเหน็จหรือเลี้ยงชีพให้กับพนักงานที่เกษียณแล้ว